İlk ?in-Orta Asya Zirvesi 18-19 Mayıs g?nlerinde ?in’in Xi’an kentinde yapılacak.
Bu, ?in ile 5 Orta Asya ?lkesi arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana ge?en 31 yıl i?inde d?zenlenen ilk zirve olacak. D?nyanın bir asırdır g?r?lmemiş bir değişim dalgasıyla karşı karşıya kaldığı d?nemde, 6 ?lkenin liderlerinin tarihi İpek Yolu’nun başlangı? noktasında bir araya gelmesi b?y?k ?nem taşıyor.
?in ile 5 Orta Asya ?lkesi arasındaki ilişkiler “İyi komşuluk, iyi dostluk, iyi ortaklık ve kardeşlik ruhu” ilkeleriyle en iyi şekilde ?zetlenebilir.
Bir itici g?? olarak lider diplomasisi
?in ile Orta Asya ?lkeleri arasında diplomatik ilişkilerin kurulduğu 1992 yılından bu yana ikili ilişkiler uluslararası arenadaki b?y?k değişikliklerin sınavından ge?erek, iyi komşuluktan stratejik ortaklığa ve kapsamlı stratejik ortaklığa atılım niteliğinde gelişme ger?ekleştirdi ve her alanı kapsayan iş birliği hızlı bir gelişme rayına girdi. B?t?n bunların arkasındaki itici g?? nereden geliyor?
Her şeyden ?nce bu itici g?? lider diplomasisinden geldi. Ge?en 10 yıl i?inde ?in Cumhurbaşkanı Xi Jinping Orta Asya’yı 7 kez ziyaret etti. Orta Asya liderleri de Beijing, Shanghai ve Qingdao kentlerinde bulundu. 2014 yılında Xi Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman’ın evine misafir gitti. İki lider el ele tutuşup vedalaşırken Rahman, “İyi kardeşler el ele verip birlikte ilerlemeli.” dedi.
G?n?m?zde ?in ve Orta Asya ?lkeleri kalkınma yolunda ?nemli bir aşamada bulunuyor. ?in, ?in tarzı modernleşme inşasını hızlandırmaya ?alışırken, Orta Asya ?lkeleri de kalkınma stratejilerini ilerletmek i?in ?abalıyor ve ?in’le iş birliğini g??lendirmek istiyor.
Bununla beraber d?nya b?y?k bir değişimden ge?iyor ve bu nedenle ?lkelerin meydan okumalara birlikte g?ğ?s germe istekleri daha da g??leniyor. Bu şartlarda d?zenlenen ilk ?in-Orta Asya Zirvesi iki taraf arasındakji karşılıklı g?veni pekiştirecek ve t?m alanları kapsayan iş birliğini genişletecek.
?in ile denize kıyısı olmayan Orta Asya ?lkeleri arasında ekonomik tamamlayıcılık s?z konusu. ?zellikle ?in Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in 2013 yılında Kazakistan’a yaptığı ziyaret sırasında ilk kez ortaya koyduğu İpek Yolu Ekonomik Kuşağı inisiyatifi, her iki tarafa devasa kalkınma fırsatları getirdi. 2022 yılında ?in ve Orta Asya ?lkeleri arasındaki ticaret hacmi 70 milyar 200 milyon ABD dolarına ulaşarak, ikili diplomatik ilişkilerin kurulduğu yıla kıyasla 100 kat arttı. Orta Asya ?lkelerinden ge?en ?in-Avrupa y?k tren seferleri sayısı t?m seferlerin sayısının yaklaşık y?zde 80’ini oluşturdu. Bununla berber ?in-Kazakistan Korgas Uluslararası Sınır İş Birliği Merkezi, ?in-Kırgızistan-?zbekistan demiryolu hattı gibi ?nemli altyapı projeleri de ?in-Orta Asya iş birliğinde kazanılan sonu?ların kanıtları oldu.
Orta Asya’nın denizi “?in pazarı”
Orta Asya liderleri “Denizden uzak kalsak da ?in’in devasa pazarı bizim i?in denizdir.” ifadesini sıklıkla kullanır.
G?n?m?zde Orta Asya ?lkelerinden yalnızca doğal gaz değil, deve s?t?, bal ve kiraz gibi yiyecekler de ?inlilerin sofralarını zenginleştiriyor. ?in ve Orta Asya ?lkeleri ayrıca yeni enerji, dijital ekonomi ve y?ksek bilim ve teknoloji alanlarındaki iş birliğini s?rekli g??lendiriyor.
?in ve Orta Asya ?lkeleri gelişmekte olan ?lkeler olarak, ?ok taraflılık ve genel kabul g?ren uluslararası hukuk normlarını kararlılıkla savunuyor ve birbirlerinin temel ?ıkarlarını kararlılıkla destekliyor. İkili ve Shanghai İş Birliği ?rg?t? gibi ?ok taraflı platformlar ?er?evesinde ?in ve Orta Asya ?lkeleri ter?rizm, aşırıcılık ve b?l?c?l?kle m?cadele derek, b?lgenin ve d?nyanın barış ve istikarını savunuyor.
Ge?en 30 yıl i?inde ?in ve Orta Asya ?lkeleri karşılıklı saygı, iyi komşuluk, karşılıklı yarar ve kazan-kazan ilkeleri temelinde yeni tip uluslararası ilişkiler i?in iyi bir ?rnek oluşturdu. G?n?m?zdeyse 6 ?lkenin liderleri Xi’an’da bir araya gelerek, bir kalkınma vizyonu ortaya koyarak daha sıkı ?in-Orta Asya kader birliği oluşturacak.
Hibya Haber Ajansı