Nevzat Laleli

Kız görme tabiri, bilhassa görücü usulü evlenmelerde karşılaşılan bir olaydır. Flört usulü evlenmelerde kız ve oğlan birbirlerini baştan beri görmekte ve tanımaya (!) çalışmaktırlar. Görücü usulünde evlenecek eşlerden her biri belli bir süre sonra birbirlerini göreceklerinden bu tabir kullanılmaktadır.

Oğlan kelimesi argoda çok kullanılan bir kelime olup daha çok hakaret maksadı taşır. Hâlbuki Anadolumuzda kız ve oğlan kelimeleri tamamen evlenecek iki genci tarif etmekte olup masum kelimelerdir. Kız tarafı oğlan tarafı, kız evi oğlan evi gibi.

Evlendirmede kız evlenecek gelin adayıdır, oğlan ise evlenecek damat adayıdır. “Kız görme” kelimesi evlendirme çalışmaları içerisinde birkaç şekilde karşımıza çıkmaktadır.

GÖRÜCÜ USULÜ

Görücü usulde evlenme işlemlerini yürüten ailelerden oğlan tarafı, evlendirmek istedikleri oğullarına uygun bir gelin adayı bulmak için oğlanı yakından tanıyan onun özellikleri bilen oğlanın annesi, teyzesi, halası, ablası gibi hanımlardan meydana gelmiş bir küçük heyettir. Haber aldıkları veya daha önce belirledikleri kız evlerine ziyarete giderler. Bu ziyaret esnasında baştan görücü olduklarını söylemez, kendilerini “tanrı misafiri” olarak takdim ederler.

Eğer kız uygun bulunmamışsa o eve bir daha ziyaret yapılmayacaktır. Böylece kızın ve ailesinin beğenilmemek gibi duyguya kapılarak rencide olmayacaktır. Her ne kadar kız evi kendilerine ziyarete gelen 3-5 kişilik bu hanımlar topluluğunu “görücü hanımlar” olduğunu bilse bile...  İşte “kız görme” tabiri bu heyetinin her bir kızın evini yaptığı ziyarette kullanılan bir kelimedir. Bu hanımların yaptığı değerlendirme görüşmelerinde, kimlerin “kızlarını gördüklerini” ve her biri için kanaatlerini açıklayacaklardır.

İkinci “kız görme” çalışması, görücü hanımların beğendikleri ve oğulları için uygun gördükleri gelin adayını, ailenin ikinci derecede yakınları olan hanım akrabalarına göstermek ve onlarında fikirlerini almak için yaptıkları ziyaretlere verdikleri isimdir. Bu ziyaretler hep “kız görme” ziyaretleridir ve henüz kıza talip olunmamıştır. Bu ziyaret faslından sonra artık karar verilecek ve kız ve ailesi olumlu bulunmuşsa kıza dünür olunacaktır.

OĞLANIN KIZI GÖRMESİ

Üçüncü “kız görme” işlemi, damat adayı delikanlının evleneceği kızı görmesi ve tanıması safhasıdır. Her iki aileden bir-iki yakınının da bulunacağı bu ziyarette oğlanın kızı, kızın da oğlanı görmesi sağlanır. Evlenecek her iki gencin birbirlerini daha iyi görebilmeleri için ortamının fazla kalabalık olması ve inanç sınırlarının zorlanmaması istenir. Delikanlı nişanlısı olacak gelin adayına hediye getirmiş, kız da gelen misafirlere ikramda bulunmuştur.

Peygamberimiz bir hadis-i şeriflerinde, evlenmek istediğini söyleyen Muğire bin Şu’be ye alacağı kızı görüp görmediğini sormuş, o da görmediğini söyleyince; “Git onu gör. İleride anlaşmanızın sürekliliği için bu ikinizce de iyidir” buyurmuştur. (İbn-i Mace Nikah:9)

Flört usulünde kız ve oğlan daha baştan birbirlerini gördükleri ve birbirleri ile sıkı fıkı oldukları için görücü usulünde kız ve oğlanın yaşadıkları tatlı ürpertileri ve heyecanlı anlarını yaşamaları mümkün değildir. Görücü usulde karşılaşılan bu ürpertili ziyaretler hayatın hiçbir döneminde geçlerin karşısına çıkmayacak ve gençler böyle olayı bir daha yaşayamayacaklardır.

        Görücü hanımların tespitleri yanı sıra kız ve oğlanın birbirlerini beğenmeleri halinde işler nişan, nikâh ve düğün olarak tamamlanacak ve gençler birbirlerine kavuşacaklardır. Taraflardan her hangi birinin diğerini uygun görmemesi halinde işlemler durdurulur ve başka gelin adayı araması yapılır.

ÖRF VE ADETLERİMİZ

Hâl böyleyken, karşılaşılan ve örf-adet diye takdim edilen bazı olayları çözmek mümkün olmamaktadır. Mesela kız oğlana gösterilmek istenmemekte, kıskanılmakta ve yapılan bu yanlış uygulama örfe mal edilmek istenmektedir.

Hâlbuki örfler; inançların yaşanmasından çıkan hareketlerin toplum nezdinde usule bağlanmasıdır. Yani örflerin temeli inançlardır. Siz yaptığınız bir şey inancınıza uygunsa yaparsınız, eğer uymuyorsa kimse sizi bu hareketi yapmaya zorlayamaz. Hem bir şeye inanacaksınız ve hem de örf, adet, anane adına inandığınız şeylere ters hareketler içerisinde bulunacaksınız. Böyle bir inanç olamaz, böyle bir örf olamaz.

Kız görme usulleri örfümüzün öngördüğü ve fakat dinimizce yasak olmayan hususlardır. Ama bir noktaya geldikten sonra oğlanın kızı, kızın oğlanın nişanlanmadan önce birbirlerini görmeleri engellenmeye kalkılırsa işte o zaman inançlarınıza ters düşmüş olursunuz.

Gayet güzel bir sistem olan görücü usulü ile evlenmek, zamane gençliği ağzında tu-kaka ya dönüşür. Çağdaş ve ilerici geçinen gençlerin kafasında kızla oğlanın evleninceye kadar birbirlerini görmediklerine dair yanlış bir bilgi zaten vardır.

Görücü usulü ile evlenmek kötü görülünce de gençler evlenmelerini flört usulü ile yapmaya başlarlar.

PEYGAMBERİMİZİN BUYRUĞU

Damat adayının evleneceği kızı görmesi ve kızın da oğlanı görmesi sünnettir. Peygamber efendimiz (s.a.v) evlenmek isteyenlere, alacakları kızı önce görmelerini, bunun ileride anlaşabilmeleri için gerekli olduğunu söylemiştir. Buyurmuştur ki; “Allah bir erkeğin kalbine, bir kadınla evlenme düşüncesi sokarsa, o kimsenin evleneceği kadına bakmasında bir günah yoktur” (İbn-i mace Nikâh 9)

İnançlarımızın kaynağını meydana getiren Kur’an-ı Kerim ve Peygamberimizin sünnet ve hadisleri “evlenecek kız ve oğlanın birbirlerini (belli şartlar altında) görmelerini” isterken hiç kimse kızı görme, ne de flört usulünde olduğu gibi koluna tak gez diyebilir.

Flört usulü ile evlenme kız ile oğlanın evlenmek için verecekleri karar hissiyatları ile verecekleri bir karardır. Bu hissin adına ister sevgi deyin ister aşk, değişmez.

Hislerle verilen kararlar ise her zaman yanılmayı da beraberinde getirmektedir. Evlenme ve eş seçme gibi hayatın en önemli karını verecek olanların bu karara hislerini karıştırmadan akıllarıyla vermeleri daha isabetli bir yoldur.