Gevşek disiplin ortamında b?y?yen ?ocuk sınırsız, sorumsuz ve doyumsuz karaktere sahip oluyor ve bu ?ocukların ilk sorunları genellikle anaokulu d?neminde ortaya ?ıkıyor. Bu tarz b?y?yen ?ocuklar diğer arkadaşlarıyla uyum sağlayamıyor, paylaşmayı bilmiyor ve eleştiriye tahamm?ls?zl?kleriyle dikkat ?ekiyor. Ergenlikle birlikte benmerkezci olma eyleminde oluyor ve yalnız kalıyor. Eleştiriye tahamm?ls?z oldukları i?in de ?ğrenemiyor, kendilerini geliştiremiyor ve hep t?keten kişilikler ortaya ?ıkıyor.? ?ocukların “Evin k???k H?k?mdar’ları olduğu bu aile modelinin “?ocukerkil” aileler olarak tanımlandığını belirten ?sk?dar ?niversitesi Kurucu Rekt?r?-Psikiyatr Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bu a?maza d?şmemek i?in ailelere ?zg?rl?k ve sorumluluk dengesini kurmanın doğru yolları hakkında ?nerilerde bulunuyor.
Hayır diyemeyen ebeveyn ?ocuğu tarafından y?netiliyor


Psikiyatr Prof. Dr. Nevzat Tarhan, ufak bir durumda tepki g?steren, kavga eden, eşya fırlatan ?ocukları son zamanda ?ok sık g?rd?ğ?n? s?yleyerek. “İnsan ilişkilerinde kişisel sınırları ?ğrenemeyen bir ?ocuk tipi ortaya ?ıktı. Sadece anne-babadan değil her yerden bilgi bombardımanı altında kalan, sorgulayan ?ocuk tiplerini g?rmeye başladık. Anne-baba yetersiz kalıp ?ocuğa hayır demeyi ?ğrenemezse ?ocuk anne-babayı y?netmeye ?alışıyor. G?n?m?zde ?ocuklar anne-babaya baskın olmaya ?alışıyorlar. Bu ?zg?rl?k d?şk?nl?ğ?, pop?ler k?lt?r?n bize sunduğu bir kavram. Bu zamanın ruhu diyebileceğimiz bir durum. Milenyum ?ağı diyoruz, dijital kuşak diyoruz.” dedi. ?

‘Biz sıkıntı ?ektik o ?ekmesin, biz zor elde ettik o kolay etsin’ yaklaşımı doğru değil!

Annelik-babalık tasavvurunun da değiştiğini ifade eden psikiyatrist Tarhan,??“Anne baba ?ocuğu ?zmemek i?in her dediğine evet diyor. Eski kuşaklar yokluk i?inde olgunlaşıyordu. Şimdiki kuşakların varlık i?inde olgunlaşması gerekiyor. Varlık i?inde olgunlaşmak daha zor. Ebeveynler ?ocuklarına “biz sıkıntı ?ektik o ?ekmesin, biz zor elde ettik o kolay etsin” tarzında gereğinden fazla imk?n sunma ihtiyacı hissediyor. B?yle olunca yoklukla tanışmamış bir nesil ortaya ?ıkıyor. Hatta ?yle ki, ebeveynler ?ocuklarının ?z?nt?yle, hayal kırıklığıyla karşılaştırmamayı annelik-babalık zannediyor. H?lbuki ikisi de hayatın bir ger?eği ve ?ocuğun bunu ?ğrenmesi gerekiyor.” uyarısında bulundu.

Anne baba kolaya ka?arsa ?ocuk nerede duracağını ?ğrenemiyor

Tarhan, kararların aile i?erisinde oturup konuşularak alınması gerektiğini ifade ederek??“?ocuğun fikrini sormak ?nemlidir. Mesela tatile giderken. Ama en sonunda lider anne ve babadır. ?ocuğun dediği doğruysa ona da uyulması gerekir. Bir tartışma k?lt?r? i?inde ?ocuk haklıysa anne-baba gerek?esine g?re ?ocuğu doğrulayabilir. ?te yandan ?ocuğun anlamsız bir şekilde ısrarcılığı nedeniyle ya da duygu s?m?r?s? yapması halinde anne baba “aman olay ?ıkarmasın, b?yle bir problemle uğraşmayayım, onu ikna etmeyle uğraşmayayım” diyerek kolaya ka?ıyor. B?yle durumlarda ?ocuk sınırını, nerede duracağını ?ğrenemiyor.” dedi.

Disiplinde kar yağışı modellemesi

Anne ve babanın ortak kararlılık ve tutarlılıkla hareket etmesi gerektiğini hatırlatan Psikiyatr Tarhan,
?“Gereğinden fazla ?zg?r yetişen ?ocuklar şımarık ve saygısız olma eyleminde oluyor. Hatta bazen bazı şeyleri mızmızlık yaparak, k?serek elde ediyor. Bunu bir sorun ??zme metodu gibi ?ğreniyor. Anne baba başını okşayarak hayır diyemiyor ?ocuğa. B?yle aile ilişkileri kuralsız ortamlarda oluyor. Mesela anne farklı, baba farklı s?ylerse, anne akşam ayrı, sabah ayrı s?ylerse tutarsızlık yaşanıyor. Onun i?in disiplin, nasihat gibi durumlar kar yağışı gibi olur. Yavaş ve devamlı olursa tutar. Fırtına gibi bir g?n var, diğer g?n olmazsa tutmaz. Bunun i?in kararlı, disiplinli bir ortam oluşturulması gerekir. Anne ve babanın gerek?eleri ile hayır demeyi bilmesi gerekiyor. Onun i?in emir vermek yerine se?enek sunmak, nasihat vermek yerine de ?rnek olmak ?ok ?nemli.”? şeklinde ?nerilerde bulundu.

Kişiliği ?vmek farklı, davranışı ?vmek farklıdır

?ocuğa ?vg?yle yaklaşmanın duygusal gelişimi a?ısından ?nemli olduğunu vurgulayan Tarhan,
?“?ocuğun kişiliğini değil, davranış aşamalarını ?vmek gerekiyor. Yani ?ocuğa “sen ?ok başarılısın, gayet iyisin, d?nyanın en yakışıklı ?ocuğusun” dediğin zaman evet etiketliyorsun. Ama “?alışkansın ne g?zel odanı topladın ne g?zel ?devini yaptın” gibi davranış aşamaları ve ?abaları ?v?l?rse ?ocuğa pekiştirici bir yaklaşım sergilenmiş olur. Eğer kişiliğini ?versek ?ocuk bencil olur, b?y?kl?k duygusuna kapılır. B?yle ?ocuklar değişime kapalı ve inat?ı oluyorlar, kendilerini geliştiremiyorlar” dedi.

?ocukerkil ailelerin evlatları doyumsuz oluyor

?ocukerkil ailelerin evlerinde ?ocuğa g?re kurallar d?zenlendiğini, ?ocuk istek odaklı olunduğu g?zlemlerini paylaşan Tarhan,?“Her şeyi ?ocuğa g?re d?zenleyen ?ocukerkil ailelerin evlatları doyumsuz oluyor, ?ocuk 2 kişilik sevgi alıyor yine doymuyor. Bu ?ocuklar istediği olmadığında tepki g?steriyor, sık sık arkadaşlık değiştiriyor, evlendiği zaman evliliğini y?r?temiyor, akademik zek?sı başarılı oluyor ama duygusal ve sosyal beceride başarısız oluyorlar. Ders ?alışmak istemiyor, bir m?ddet sonra okul reddi başlıyor. Bakıyorsun elinde devamlı internet. Bu durum internet ve ekran bağımlılığına kadar gidiyor.” şeklinde olası s?reci tarifledi.

İyi ?ocuk yetiştirmek, bilgiye boğmak değildir

Anne baba proje ?ocuk b?y?t?yor ama karakter gelişimini atlıyor diyen Tarhan, “Ebeveynlerin ?ocuğun teknik, mesleki gelişimine ?nem verdiği gibi karakter gelişimine de ?nem vermesi gerekiyor. Karakter gelişimi i?in de ?ocuğun, nerede duracağını ve sınırlarını bilmesi, sorumluluk sahibi olması ?ok ?nemlidir. Her ?ocuğun yaşına uygun alabileceği sorumluluklar vardır. İyi ?ocuk yetiştirmek onu sadece bilgiye boğmak değildir. Asıl olan ?ocuğun bilgiyi kendisinin bulmasını sağlamaktır. ?ocuğa se?enekler sunun. Mesela ?ocuğun ?n?ne 3-4 tane tiş?rt koyup birinin daha cazip olmasını sağlayıp, birini se?tirerek, ?ocuğa “ben se?tim” ?zerklik duygusunu yaşatan anne baba da kontrol? de kaybetmemiş olur.” şeklinde ?rnekledi.

İdeal anne-baba ?ocuğa i? denetim ?ğretir

?ocuğun durması gereken yeri zamanla kendi ?ğrenebileceğinin altını ?izen Prof. Dr. Nevzat Tarhan,
?“?ocuk duruma g?re, ortama g?re ne zaman konuşabileceğini, ne zaman konuşamayacağını yaşına uygun bir şekilde başarır. Ama fazla bastırılmış ailelerde i? denetim de fazla oluyor. Bu sefer tam tersi ?zg?veni olmayan, ‘benim kişiliğim budur’ diyemeyen ?ocuklar ortaya ?ıkıyor. Bunu d?zeltelim derken de ?ocukerkil gibi modeller hayatımıza giriyor. Doğru se?imleri yapma, mantıklı karar verme bir yetenektir ve sonradan ?ğrenilir.? ?ocuğun yaşına g?re dikkat değiştirme y?ntemi uygulayarak yaklaşmalıyız. 0 – 5 yaş arası ?ocuklarda, istediği değil de, dikkati değiştirilirse, ilgi duyduğu başka bir konuya ge?ilirse, ?ocuk, anneyle babayla zıtlaşma y?ntemini ?ğrenmemiş oluyor.” dedi.

?ocuk anne babanın farklı d?ş?nd?ğ?n? hissederse bu farklılığı kullanıyor

Problem ??zme becerisini ?ocuğa kazandırmanın y?ntemleri olduğunu s?yleyen psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan,
?“?ocuğun doğru se?imlerle, ?zg?rl?k ve sorumluluk dengesini ?ğrenmesi gerekiyor. Mesela ?ocuğa evin i?inde yapılandırılmış bir ?zg?r alanı bırakalım ve orada ?zg?rce oynasın, dağıtsın. Ama tekrar toplasın. Evin her tarafına aynı şeyi yapmayı ?ğretirseniz bu durumda kuralsızlığı ?ğretmiş oluyorsunuz.? Ya da eve misafir geldiğinde nasıl davranacağını anne babaya bakarak g?zlemleyerek ?ğreniyor. Anne babanın ortak dil kullanılması ?ok ?nemli. Farklılıklar varsa tercihi ne y?nde ise bazen annesinin, bazen babasının dediğine g?re hareket ediyor ve o fikir farklılığını kullanmış oluyor.”? dedi.

İstek-ihtiya? dengesi ve doyum erteleme becerisi ?ğrenmeli

?alışan annelerden de ?rnek veren Tarhan,?“?alışan anne ?ocuğa zaman ayıramadım diye ?ocuğunun duygu s?m?r?s? yapmasına izin veriyor. İhtiyacı olmadığı halde ?ocuğun her istediğini alıyor. Bu sefer de ihtiya? istek dengesi g?zden ka?ıyor. Annenin ?ocuğa b?y?k insan gibi anlatması, ama b?y?k insan davranışı beklememesi gerekir. B?yle bir durumda “bak evde aynı oyuncaktan var, ama şundan yok, bunu alabiliriz ya da eğer sen şu anda dayanmaya tahamm?ll? olmayı başarırsan, sana yarın daha b?y?k bir şey alacağım, hafta sonu şuraya gideceğiz” gibi, ?ocuğa doyum erteleme becerisi ?ğretilir. Doyum erteleme becerisi ?ğretildiği zaman ?ocuk daha b?y?k bir isteği elde etmek i?in isteğini erteler. Bunlar ?ocuğun ?ğrenebildiği davranışlardır ve ben ?ocuğuma bu beceriyi nasıl kazandırırım diye anne babanın zaman ayırıp, kafa yorması gerekir.” şeklinde konuştu.

?ocuğun g?veneceği, sırtını dayayabileceği ebeveynlere ihtiyacı var

“Ailede zor beğenen inat?ı bir ?ocuk kişilik ortaya ?ıkarsa orada sorun var demektir” uyarısında bulunan ?sk?dar ?niversitesi Kurucu Rekt?r? Psikiyatr Prof. Dr. Nevzat Tarhan s?zlerini ş?yle tamamladı:

“?ocuk, her istediğini yaparsa annesinin iyi olduğunu zannediyor, h?lbuki ?ocuğun kendi y?nettiği anne babaya değil, g?veneceği, sırtını dayayabileceği ebeveynlere ihtiyacı var. ?ocuk doğası gereği g??l? bir anne baba g?rmek ister. Ebeveynlerin gerek?eleriyle ?ocuğa hayır deme becerisine sahip olması gerekir. Hevesleriyle değil rasyonel davranan ?ocuk yetiştirmek i?in anne babalara ?nemli g?revler d?ş?yor.”?

Hibya Haber Ajansı