ABD?Hazine?Bakanı?Janet?Yellen kısa s?re ?nce d?zenlenen G7 maliye bakanları ve merkez bankası başkanları toplantısında yaptığı konuşmada, ?in’in s?zde “ekonomik zorlama” uygulamasına karşı ?ıkmak i?in eşg?d?ml? şekilde harekete ge?ilmesi ?ağrısında bulundu.
Uluslararası ilişkilerde “zorlama” kavramı ABD tarafından icat edilmiştir ve hep ABD tarafından uygulanmaktadır. 1971'de Stanford ?niversitesi'nden Prof. Dr. Alexander George, ABD’nin Laos, K?ba ve Vietnam'a y?nelik politikalarını ?zetlemek i?in “zorlayıcı diplomasi” kavramını ilk kez ortaya attı. Bu kavramın ?z?nde, hegemonyasını azami şekilde korumak i?in ABD’in silah zoru, siyasi izolasyon, ekonomik yaptırım ve teknolojik abluka gibi y?ntemlerle diğer ?lkeleri ABD’nin talebine g?re değişim yapmaya zorlaması bulunuyor.
Bundan da ABD’nin zorlayıcı diplomasisinin bir par?ası olarak “ekonomik zorlama”nın da ABD’nin ?nemli bir aracı olduğu anlaşılır.
Oysa ?in ?teden beri a?ık d?nya ekonomisinin tesis edilmesini hızlandırıyor ve her zaman ekonomik zorlamaya karşı ?ıkıyor.
ABD’nin ?in’i ekonomik zorlama yapmakla su?laması, ?in’le y?r?t?len ekonomi, ticaret ve finans alanlarındaki iş birliği ve m?zakerelerde yoktan bir “koz” yaratarak, ?in’i taviz vermeye zorlamayı ama?lıyor.
Aslında teknolojik abluka ABD’nin ekonomik zorlama uygulamalarında en ?ok kullanılan y?ntem oldu. Ağustos 2022’de “?ip ve Bilim Yasası” ABD’de y?r?rl?ğe girdi. Yasada yer alan bazı maddelerle Amerikan işletmelerinin ?in’de normal ekonomik ve ticari faaliyetler g?stermesi ve yatırım yapması yasaklandı.
ABD?Yarı?İletken?End?strisi?Derneği?Başkanı?ve?CEO’su?John?Neuffer, Amerikan yarı iletken şirketlerinin d?nyanın en b?y?k yarı iletken satış pazarı olan ?in’le ekonomik ve ticari ilişkilerde bulunmamasının m?mk?n olmadığını s?yledi. Bu end?strinin ger?ek sesidir ve Washington y?netimi bunu duymazlıktan gelemez.
Bunun dışında, tek taraflı yaptırımlar da ABD’nin “ekonomik zorlama” y?ntemlerinden biri olarak dikkat ?ekiyor. Uluslararası rekabet g?c?ne sahip ?in’in y?ksek teknoloji şirketlerine baskı uygulamak amacıyla ABD, binden fazla ?inli işletmeyi yaptırım listesine ekledi.
K?resel boyutta ABD yaklaşık 40 ?lkeye tek taraflı ekonomik yaptırım uyguladı ve bu yaptırımlardan d?nya n?fusunun neredeyse yaklaşık yarısı etkilendi. 2021 mali yılına kadar, ABD’nin uyguladığı 9 bin 400’den fazla yaptırım tedbiri d?nya genelinde ciddi insani krizleri tetikledi.
ABD Brookings Enstit?s? tarafından a?ıklanan verilere g?re, İran’da COVID-19 salgınının en ciddi olduğu d?nemde, ABD’nin yaptırımları bu ?lkede13 bin kişinin ?l?m?ne neden oldu.
Diğer yandan ABD “ekonomik zorlama” konusunda m?teffiklerini bile pas ge?miyor. Ge?mişte Japonya'nın Toshiba'sı, Almanya'nın Siemens'i ve Fransa'nın Alstom'u gibi m?ttefik ?lkelere ait şirketler, istisnasız olarak ABD yaptırımlarının hedefi oldu.
Kısa s?re ?nce ABD, Avrupa işletmelerini ?retim hatlarını ABD’ye transfer etmeye zorlamak i?in, Enflasyon D?ş?rme Yasası’nı ileri s?rd?. Bu, “ekonomik zorlama” değilse nedir?
G7 Zirvesi kısa s?re sonra yapılacak. G7 ?lkelerinin ?oğu, ABD’nin “ekonomik zorlama” uygulamalarının mağdurudur. ABD’nin zirve g?ndemine "ekonomik zorlamaya yanıt vermek" gibi bir i?erik koydurması durumunda, bu ?lkeler, ABD’nin su? ortağı olmadan ?nce kendi deneyimlerini iyice d?ş?nmelidir.
Kaynak ?in Uluslararası Radyosu
Hibya Haber Ajansı
