Tarım ve hayvancılığın merkezi olan Wan’da, yaklaşık 3 milyon hayvan ile Türkiye’de küçükbaş hayvancılığının ilk sırasında yer alıyor. Bir dönem Wan’dan başta Kurdistan ve Türkiye kentleri olmak üzere İran, Irak, Suriye’ye canlı hayvan ihracatı yapılırken, ekonomik kriz, yayla yasakları, sınır kapılarının ticarete kapatılması, hayvancılığa da büyük darbe vurdu. Besici besleyemediği hayvanları satarak hayvancılığı bırakmak zorunda kaldı. Kurban Bayramı yaklaşırken hayvanlarını satma telaşına giren çiftçi ve besiciler ise eskiye oranla bir satışın olmayacağını söyledi. Wan Canlı Hayvan Pazarı’nda koyun 4 bin ile 6 TL arasında, büyükbaş hayvan ise 50 ile 70 bin arasında satılıyor. Yurttaşlar geçen yıl şap hastalığı nedeniyle uzun süre kapatılan pazarın yine kapatılacağı endişesini taşıyor.
‘NASIL GEÇİNECEĞİZ?’
Ramazan Bayramı öncesi Hayvan Pazarı’nın şap hastalığı gerekçesiyle kapatıldığını hatırlatan çiftçilerden Keser Aslan, “Amaçları meydanı kapatıp, halkı aç, susuz ve perişan etmekti” dedi. Yaklaşan Kurban Bayramı’na rağmen besici ve çiftçilerin evine ekmek götüremediğini dile getiren Aslan, “Küçükbaş hayvan satıyoruz, fiyatı 5 ile 6 bin TL arasında ama alan yok. Şimdi önümüzde Kurban Bayramı var ama gelen bilgilere göre şap hastalığını yeniden bahane ederek, yine meydanı kapatmayı düşünüyorlar. Sabah akşama kadar bir hayvan bile satamıyoruz. Sattığımız hayvandan da ancak 100 TL ya kazanıyoruz ya da kazanamıyoruz. Şimdi bu parayla ailemizi nasıl geçindireceğiz. Bu parayla nasıl yaşayacağız?” diye sordu.
‘AMBARGO KALDIRILSIN’
Ekonomide kötü gidişatın Kürtlere yönelik baskıların sonucu olduğunu ifade eden Aslan, “Biz, Kürtlerin yaşayacağı hiçbir şey kalmadı. Bu dönemde artık kimse iyi bir hayat yaşayamıyor. Bu sorunun tek kaynağı devlettir. Ya bu soruna çözsün ya da yalanlarla, yasaklarla insanları kandırmasın. Devletten istediğimiz bu halkın üzerindeki yasakları ve ambargoyu kaldırsın, çünkü bunlarla insanlar yoksullaşıyor. İnsanlar artık çocuklarına bakamayacak duruma geldi” dedi.
‘ALIM GÜCÜ KALMADI’
“Kurban Bayramı geliyor ama ne hayvan satan ve ne de alan var” diyen Abdulaziz Kımıl, “Hayvanlarımızı 4 bin ile 6 bin TL arasında satıyoruz ama alan yok. Hemen her gün her şeye zam geliyor. Dün dolar neydi, bugün ne. İnsanların alım gücü kalmadı. Artık sadece yaşamaya, ayakta durmaya çalışıyorlar” şeklinde konuştu.
HAYVANLAR ELDE KALDI
Her gün hayvanlarını pazara getirdiğini ancak satamadan geri götürdüğünü söyleyen Hüseyin Şener, insanların hayvan fiyatını dahi sormadığını belirtti. Şener, şöyle konuştu: “Daha önceki bayramda hayvanlarımızı satıp para kazanacaktık, şap hastalığı var diye meydanı kapattılar. Hayvanları daha ucuza alıp, mezbahaneye ve kasaplara para kazandırmayı amaçlıyorlar. Her bayramda biz halkı mağdur ediyorlar. Biz hayvanlarımızı satamazsak, nasıl geçineceğiz? Bir hayvan satıyoruz ama bize 100 TL bile kalmıyor. Geçen yıllarda dışardan insanlar gelip, burada hayvan alıp, götürüyorlardı ama şimdi kimse gelmiyor. Hayvanlarımız elimizde kalıyor. Biz Kürt halkını mağdur ediyorlar. İhracat yapamıyoruz ki iş yapalım. Bir kuru ekmek veriyorlar ama hayatımızı her alanda yasaklıyorlar. Şimdi Kurban Bayramı’nda hayvanlarımızı satıp para kazanacağız ama onu da engellemeye çalışıyorlar. Para kazanacağımız tüm şeyleri bize yasaklıyorlar.”
ZARARINA DA ALAN YOK
Hayvanlarını zararına satışa çıkarmalarına rağmen alıcı bulamadığından yakınan Yılmaz Özel ise, “Biz hayvanların çiftini 8 bin TL’ye satmaya çalışıyoruz. Bu fiyata bile zarar ediyoruz. Ben hayvanlarımı 10 bin TL’ye aldım ama şimdi 8 bin TL’ye, yani zararına satıyorum ama yine alan yok. İnsanlarda para olmadığı için bu fiyatları çok yüksek buluyorlar. Halk arasında kıtlık var. Önümüzde bayram var ama kimse alışveriş yapamıyor. Biz geçen sene hayvanların çiftini 4 bin TL’ye satıyorduk ama yine de kazanıyorduk, şimdi iki katına satıyoruz ama kazanamıyoruz. Bunun sebebi cumhurbaşkanıdır. Çünkü her şey onun elinde” diye konuştu.
‘OT, YEM, SAMAN ÇOK PAHALI’
Kurban Bayramı’nın yaklaştığını ama ellerindeki hayvanları satamadıklarını söyleyen Salahattin Dağbudak, “Kimse hayvan almıyor çünkü insanlarda para yok. Şu an elimde bir koç var, 7 bin TL diyorum ama kimse almıyor. Gelip soranlar ise en fazla 5 bin TL veriyor. Geçen yıllarda çok iyi kazanıyorduk. Ama bu yıl az bir şey kazanmasak bile elimizdeki para uçup, gidiyor. Paranın bir kıymeti kalmadı. Saman, ot, yem çok pahalandı. Bir ton samanın fiyatı 5 bin TL, yemin tonu 7 bin TL. Yani artık hayvan yetiştirecek gücümüz kalmadı, insanların da hayvan alacak durumu yok. Kimse bizimle pazarlık bile yapmıyor. Geçen yıl köye 300 TL ile gidip geliyordum ama şimdi bin 300 TL mazot parası veriyorum. Bu durumda nasıl kazanacağım. Yaptığımız her şey zarar” diyerek isyan etti.
‘HERKES ZARAR EDİYOR’
Halkın perişan halde olduğunu dile getiren Mehmet Emin Kurt ise, şunları söyledi: “Fakir, yaşayamaz duruma geldi. Herkes zarar ediyor. Biz günlük 50 TL bile kazanamıyoruz. Bu parayla çocuklarımıza nasıl bakacağız? Bunun sebebi ise halkın bilinçsizliğidir. Seçime gittik özgür bir yaşam için ama yine olmadı. Bu kirli sistem aynı şekilde devam ediyor. Bugün artık hiç kazanamıyoruz. Her şey çok pahalı. Durum böyle olunca insanların alım gücü de düştü. Bu yüzden insanlar kurbanlık hayvan alamıyor.”
(MA)
