Şanlıurfa Barosuna kayıtlı Av.Selami Kılıç’ın Anayasa Mahkemesi’nce ilke kararı olarak benimsenip Resmi Gazete’de yayınlanan mücadelesi Dünya’da ses getiren hukuk zaferi olarak kayıtlara geçti.
Kasten yaralama suçundan hakkında işlem yapılan Abdülkerim HAMMUD bu gerekçeyle gönüllü geri dönüş formu imzalatılarak sınır dışı edildi. Şanlıurfa 1. İdare mahkemesi sınır dışı kararını iptal etti. İç hukuk yolları tüketilmemiş olmasına ve iptal kararı verilmiş olmasına rağmen sınır dışı edilen Abdülkerim HAMMUD hakkında Anayasa Mahkemesi 4 yıl sonra hak ihlali kararı verdi.
Anayasa Mahkemesi, 2019 yılında kavgaya karıştığı için hakkında sınır dışı kararı verilen ve açılan iptal davasının sonucu beklenmeden rızası olmadığı halde gönüllü geri dönüş istek formu imzalatılarak gönderilen Abdulkerim Hammud hakkında hak ihlali kararı verdi. Kararda, açılan iptal davası işaret edilerek Hammud’un bilinçli ve gönüllü olarak ülkesine dönmüş olduğunun söylenemeyeceği ifade edildi. Yüksek Mahkeme, Hammud hakkında yaşam hakkının ve kötü muamele yasağının ve buna bağlı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
ŞİKAYETTEN VAZGEÇİLMESİNE RAĞMEN İŞLEM YAPILDI
Abdulkerim Hammud, 13 Temmuz 2019 tarihinde bir kavgaya karıştı. Daha sonrasında taraflar emniyette alınan ifadelerinde karşılıklı olarak şikayetlerinden vazgeçti. Yaşanan olayın ardından Hammud, aynı gün yabancılar şube müdürlüğüne ardından Şanlıurfa İl Göç İdaresi’ne gönderildi. 16 Temmuz 2019 tarihinde Hammud hakkında kasten yaralama suçundan işlem yapılması gerekçesiyle 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 54. maddesindeki "kamu düzeni veya güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar" ifadesi gerekçe gösterildi. Hakkında güvenli üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilmesi veya gönüllü olması hâlinde menşe ülkesine çıkışının sağlanmasına karar verildi. Ayrıca kamu açısından tehdit oluşturması ve hakkında sınır dışı edilme kararı alınması gerekçesiyle altı ay süreyle idari gözetim altına alınmasına karar verildi.
DAVA SONUCU BEKLENMEDEN SINIR DIŞI EDİLDİ
Hammud’un avukatı Selami Kılıç, 18 Temmuz 2019’da sulh ceza hâkimliğine idari gözetim kararının kaldırılması talebinde bulunurken, idare mahkemesine de sınır dışı etme kararının iptali talebiyle dava açtı. Hammud aynı gün dava sonucu beklenmeden gönüllü geri dönüş istek formuna istinaden Cilvegözü Kara Hudut Kapısı'ndan sınır dışı edildi. Formda, görevli personel ve tercüman tarafından imzalanırken, kurum/kuruluş yetkilisi adına imza atılmadı. Avukat Kılıç, durumu aileden öğrenirken, Hammud’un tutulduğu kapalı spor salonuna gittiğinde kendisine sorulan isimde bir kimsenin bulunmadığını ifade edildi.
Avukat Selami Kılıç 19 Temmuz 2019’da Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Başvuruda, rızası olmadığı halde gönüllü geri dönüş istek formu imzalatılarak sınır dışı edilme nedeniyle yaşam hakkının, kötü muamele yasağının, bu haklar ile bağlantı olarak etkili başvuru hakkının, idari gözetim altına alınma nedeniyle de kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının ihlal edildiği belirtildi. GÖNDERİLDİKTEN
SONRA SINIR DIŞI ETME KARARI İPTAL EDİLDİ
İdare Mahkemesi’nde sınır dışı etme kararının iptali talepli davada, bireysel başvuru sonrası önce 18 Eylül 2019’da tarihinde yürütmeyi durdurma kararı, akabinde ise 20 Kasım 2019 tarihinde ise kesin olmak üzere iptal kararı verildi. Mahkemenin iptal kararının gerekçesi olarak şu ifadelere yer verdi:
"Uyuşmazlıkta; Suriye vatandaşı olan davacının, hakkında sınır dışı kararı verilmesine gerekçe olan "kasten yaralama" suçundan polis merkezine götürüldükten sonra savcılık kararıyla serbest bırakıldığı, olayın karşı tarafında yer alan müşteki/şüphelinin şikayetinden vazgeçtiği, olayda basit tıbbi müdahale ile giderilebilir yaralanmanın mevcut olduğu, ayrıca terör suçu kapsamında davacı hakkında herhangi bir soruşturma/kovuşturmanın da mevcut olmadığı göz önüne alındığında, Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşamaya devam etmesinin kamu düzeni ve güvenliği açısından mahzur oluşturacağına dair başka bir somut tespitin olmadığı, davacının durumunun 6458 sayılı Kanun'un "Sınır Dışı Etme Kararı Alınacaklar" başlıklı 54/1 inci maddesinin (d) bendi kapsamında kalmadığı kanaatine, davacı hakkında tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır."
AYM HAK İHLALİ KARARI VERDİ
Anayasa Mahkemesi, 2 Mayıs 2023 tarihinde başvuru ile ilgili karar verdi. AYM, Hammud hakkında gerçek riskin devam ettiği ve devletin yabancıların yaşamlarına yönelik risklere karşı pozitif yükümlülüğünün devam ettiğini aktardı. Gönüllü geri dönüş formunda Hammud’un kişisel durumuna ilişkin hiçbir ayrıntının yer almadığını belirten yüksek mahkeme, sınır dışı kararının iptaline yönelik açılan davayı işaret ederek, “aynı gün- rızası ile ve bilinçli bir şekilde gönüllü olarak geri döndüğünü söylemek için oldukça güçlü kanıtlar bulunmalıdır. Ancak gönüllü geri dönüş formu imzalanırken başvurucunun avukatı haberdar edilmediği gibi, herhangi bir uluslararası veya ulusal sivil toplum örgütü temsilcisi de hazır edilmemiştir” dedi.
Yüksek Mahkeme ayrıca, “yabancının rızası gerekçesiyle” yargılamanın sonuçlanması beklenmeden, gönüllü geri dönüş formunun imzalandığı gün derhal ülkeden çıkışının sağlanması nedeniyle, iptal davasının etkinliğine halel getirildiğini vurgularken, “Başvurucu, geri göndermeye itiraz etmesini sağlayacak durdurucu etkiye sahip yollardan yararlanamamıştır. Başvurucunun bilinçli ve aydınlatılmış olarak feragat ettiği de ikna edici bir şekilde ortaya konulmamıştır” dedi.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle adli yardım talebinin kabulüne, yaşam hakkının ve kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ve buna bağlı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme ayrıca, Hammud’a 50 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
