Önceki Tarım Bakanı Eşref Fakıbaba, 2018 yılında 4 yabancı menşeli arazi aracı almak istedi. Bu alımlar Tarım ve Kırsal Kalkınma Destekleme Kurumu üzerinden yapıldı.
Ancak bu alım Sayıştay'a takıldı. Sayıştay, Bakanlığın ihtiyaçlarının Tarım ve Kırsal Kalkınma Destekleme Kurumu bütçesiyle yapılamayacağını ayrıca, Özel Kalem Müdürlüğü'nün de yabancı menşeli, fiilen arazi üzerinde çalışan binek arazi aracı kiralayacak makamlar arasında yer almadığını belirtti.
Bakan Fakıbaba'nın aldığı araçlar geçen yıl göreve gelen Pakdemirli tarafından 9. ayda sonlandırıldı.
İŞTE SAYIŞTAY'IN TESPİT RAPORU:
BULGU 2: Tarım Ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Bütçesinden Bakanlık Özel Kalem Müdürlüğü İçin Yabancı Menşeli Binek Arazi Aracı Kiralanması
Tarım ve Orman Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün araç ihtiyaçları Bakanlığın bütçesine konulacak ödenekler ile karşılanması gerektiği halde, Tarım Ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Bütçesinden karşılandığı, bu amaçla TKDK'nın yabancı menşeli fiilen arazi üzerinde çalışan dört adet binek arazi aracı kiralayarak Özel Kalem Müdürlüğünün kullanımına sunduğu görülmüştür.
Kiralanan araçlar 2018 model wolkswagen passat marka, 240 hp 4 çeker, 1968 cc, otomotik vites arazi binek araçlardır. Araç kiralamaları parçalara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle 18.4.2018 tarihinden 30.09.2018 tarihine kadar yapılmıştır. Şoförsüz ve yakıtsız araç başı aylık kira bedeli KDV hariç 8.000,00 TL olup (4 adet araç için 5 ay x 4 adet x8000=160.000) 160.000 kira bedeli oluşmuş ve KDV ilave edilerek ödenmiştir.
237 sayılı Taşıt Kanunu'nun 7inci maddesine göre ise Kurumların taşıt ihtiyaçlarını hizmet alımı suretiyle karşılamaları esastır. Bu şekilde temini mümkün olmayan, ekonomik bulunmayan veya sağlık, savunma ve güvenlik gibi nedenlerle hizmet alımı suretiyle karşılanması uygun görülmeyen taşıtlar diğer yollarla edinilebilir. Kullanılacak bu taşıtların, muayyen ve standart tipte, lüks ve gösterişten uzak, memleket yollarına elverişli ucuz ve ekonomik olanlarından temin olunması şarttır.
237 Sayılı Taşıt Kanunu'nun 12 inci maddesine göre bu kanunla kullanılmasına cevaz verilen taşıtların işletme ve onarma masrafları ile vasıtayı kullanacak personelin her türlü istihkakları, taşıtın satın alındığı kurumlar bütçelerine konulacak ödeneklerle karşılanır. Ancak, bu kanuna bağlı (1) sayılı cetvelde yazılı "İl Valileri" taşıtları ile (2) sayılı cetvelde yazılı "kaymakamlıklar" taşıtlarının onarma ve işletme masrafları, genel bütçeye konulan ödeneği tükendiği takdirde, özel idare bütçelerinden de karşılanabilir.
Taşıtların savurganlığa yol açılmadan, tasarruf tedbirleri çerçevesinde, bütçe olanakları ile uyumlu bir biçimde kullanımını sağlamak üzere;
a) Akaryakıt, yağ ve diğer ikmal gereksinimlerinin ve onarma işlerinin sağlanması,
b) Gereğinde bunların yönetimlerinin tek elden yapılması,
c) Bakım, onarım, ikmal ve yönetim işlerinin yürütülmesinde, gerektiğinde, belli kurumlara görev verilmesi,
d) Ekonomik olmayan taşıtların ekonomik olanlarıyla değiştirilmesi,
e) Resmi taşıtları sürebilecek kamu görevlilerinin belirlenmesi,
f) Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar, için gerekli esas ve usuller Cumhurbaşkanınca saptanır.
Bu çerçevede saptanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullere göre Bu Esas ve Usuller'in amacı, 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununa tabi olan kurumlarda kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı suretiyle karşılanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemektir. Bu Esas ve Usuller, 237 sayılı Kanuna tabi olan kurumları ve taşıtları kapsar. Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır.
Anılan Esas ve Usuller'in 6 ıncı Maddesine göre temel amaç çerçevesinde hizmet alımı suretiyle taşıt edinilebilmesinin genel esasları şunlardır:
a) Hizmet alımının yapıldığı yılın başında, binek ve station-wagon cinsi taşıtlar 10 yaşını, diğer taşıtlar ise 15 yaşını doldurmamış olacaktır.
b) Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesini Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacaktır.
c) Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacmi 1600 cc'yi geçmeyecektir.
ç) Taşıtlar şoförlü veya şoförsüz, yakıt dahil veya hariç, kısmen şoförlü veya şoförsüz veyahut kısmen yakıt dahil veya hariç olarak edinilebilecektir.
d) Taşıtların, her türlü vergi, sigorta ve bakım-onarım gibi giderleri yükleniciye ait olacaktır.
e) Yüklenicilerce çalıştırılan şoförlerin, sözleşmeye aykırı her türlü davranışlarından, bunların taşıtlara, kurum mensuplarına ve üçüncü şahıslara verecekleri zararlardan dolayı yükleniciler sorumlu olacaktır.
f) Hizmet alımı suretiyle edinilen taşıtların (Kanuna bağlı (1) sayılı cetvelde belirtilenlere tahsis olunacak taşıtlar hariç) ön camına, 35 puntodan az olmamak kaydıyla "Resmi hizmete mahsustur" ibaresi yazılı bir levha görünür bir şekilde konulacaktır.
g) Hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesinin gerektirdiği giderler kurum bütçesinde öngörülen ödenekler çerçevesinde karşılanacaktır.
ğ) Kurumlar ve yükleniciler karayolları trafik mevzuatı hükümlerine uyacaklardır.
h) Hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi kurumların tabi oldukları ihale mevzuatına göre gerçekleştirilecektir.
ı) Kurumlar, sosyal tesis kaynaklarından karşılanmak şartıyla sosyal tesis hizmetlerinde kullanılmak üzere hizmet alımı suretiyle taşıt edinebileceklerdir.
Bu Esas ve Usullerin 4 üncü maddesine göre;
a) Bakanlık: Maliye Bakanlığını,
b) Kamu görevlisi: Kanuna istinaden emir ve zatlarına, makam hizmetlerine veya görevin ifası için kendisine taşıt tahsis edilen kamu görevlilerini,
c) Kanun: 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununu,
ç) Kurum: Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen bütün daire, teşekkül ve müesseseleri,
d) Taşıt: Kanun kapsamına giren motorlu ve motorsuz bütün ulaştırma araçlarını,
e) Yabancı menşeli taşıt: Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yerli muhteva oranı % 50'nin altında kalan taşıtları, ifade etmektedir.
Yukarıda belirtilen mevzuat ve açıklamalar nedeniyle Tarım ve Orman Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün hizmet aracı ihtiyaçlarının Bakanlığın Bütçesine konulacak ödenekler ile karşılanması gerekirken Tarım Ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Bütçesinden karşılanmasının mevzuata aykırı olduğu değerlendirilmiştir.
Kamu idaresi cevabında; "Bulguda belirtilen hususlara katılmakla birlikte; Kurumumuz Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili kurumu olması hasebiyle, Bakanlık Özel Kalem Müdürlüğünden gelen talebin koruma ve güvenlik işlemlerinde kullanılmak üzere Bakan adına yapılmış olduğu değerlendirildiğinden, Bakanın programlarında Bakana refakat ve koruma hizmetinde kullanılmak üzere talep edilen araç kiralaması yapılmıştır. Söz konusu araçlar makam aracı değil hizmet aracı olarak kiralaması yapılmıştır. Yabancı menşeli aracın fiili kullanımının Kurumumuzca değil, Talebi yapan Bakanlık makamı ve özel kalem müdürlüğü tarafından yapılacağından Bakanlığın kendi bünyesinde yabancı menşeli araç kullanımına ilişkin tabi olunan mevzuatta bir sakınca görülmediği ve aracın fiili kullanımının Bakanlığımızın sorumluluğunda olduğundan hareketle söz konusu yabancı araç kiralama işlemi Kurumumuzca gerçekleştirilmiştir.
Bulguda yer alan söz konusu işlem 30.09.2018 tarihinde sonlanmış olup, bu tarihten sonra benzer bir araç kiralama işlemi yapılmamıştır. Bundan sonraki süreçte konuya gereken hassasiyet gösterilecektir." Denilmiştir.
Sonuç olarak Kamu idaresi bulguda belirtilen hususa ilişkin uygulamayı özetlemiş, bulguya katıldığını ve bundan sonraki süreçte konuya gereken hassasiyetin gösterileceğini belirtmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün hizmet aracı ihtiyaçları bütçe prensipleri gereğince, kurum bütçesinden karşılanması mevzuata aykırıdır. Bakanlıkla ilgili söz konusu giderin Bakanlık Bütçesine konulacak ödenekler ile karşılanması, gerekir. Kaldı ki Bakanlık Özel Kalem Müdürlüğü yabancı menşeli, fiilen arazi üzerinde çalışan binek arazi aracı kiralayacak makamlar arasında yer almamaktadır. Bu nedenle yerli binek araçlara göre daha pahalı yabancı menşeli, fiilen arazi üzerinde çalışan, binek arazi aracı kiralamasının yasal mevzuata aykırı olduğu değerlendirilmiştir.
