Türkiye: S&P, not görünümünü lira düşüşü ve enflasyon üzerine negatife indirdi
S&P Global Ratings, liranın son dönemdeki zayıflaması ve yükselen enflasyonun ülkenin “dışarıdan kaldıraçlı ekonomisi” için risk oluşturduğunu öne sürerek Türkiye'nin ülke kredi notu görünümünü negatife indirdi. S&P'nin "yüksek ve yükselen" olarak nitelendirdiği enflasyon ortamında Merkez bankasının faiz oranlarını düşürmesiyle, lira Ekim ayının sonundan bu yana dolar karşısında %30 değer kaybetti. Kuruluşa göre; mevcut gevşeme ve önemli değer kaybı, 2022'nin başlarında yıllık bazda %30'a ulaşabilecek olan enflasyonu baskılayacak ve açığı şişirecek. Lira bu yıl şimdiye kadarki toplam zayıflamayı %45'e getirdi. Döviz kuru hareketlerinin ölçeği, Ağustos 2018 döviz krizi sırasında yaşanan eğilimlere büyüklük olarak benzer.
· Türkiye'nin uzun vadeli döviz borç notu S&P tarafından B+ olarak teyit edildi.
· Uzun Vadeli Yerel Para Borç Notu S&P tarafından BB- olarak teyit edildi
· Görünüm durağandan negatife indirildi.
Liradaki bu düşüş, yüksek ve yükselen enflasyon ortamında son üç ayda para politikasının önden yüklemeli gevşemesine karşı gerçekleşti. Son üç ayda TCMB, enflasyonun %5 orta vadeli hedefin önemli ölçüde üzerinde kalmasına rağmen, repo faizini kümülatif olarak 400 baz puan (bps) düşürdü. Kasım 2021'de yıllık tüketici fiyat enflasyonu, o zamanki para birimi türbülansını takiben resmi tüketici fiyat enflasyonunun %25'e ulaştığı Ekim 2018'den bu yana en yüksek seviye olan %21'i aştı. Merkez Bankası, Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan'ın son dönemde yaşanan çalkantıya yönelik değerlendirmelerine uyumlu olarak, "sağlıksız" fiyat oluşumları nedeniyle bu ay üçüncü kez döviz piyasasına müdahale etti. Lira kısa süreliğine toparlanırken, üç müdahaleyi tetikleyen seviyelere yakın, dolar başına 14'e geri döndü.
S&P’nin raporunda Türkiye’nin notunun teyit edilmesindeki ve görünümün düşürülmesindeki faktörler şöyle sıralanıyor:
· 22 Ekim 2021'de Türkiye ile ilgili son değerlendirmeden bu yana, Merkez bankası yüksek ve artan enflasyon ortamında politika faizini düşürmeye devam ederken, Türk lirası ABD doları karşısında değerinin %30'unu kaybetti.
· Mevcut parasal gevşeme ve Türk lirasındaki önemli değer kaybı, 2022 başlarında yıllık bazda %25-30 civarında zirveye ulaşabilecek olan enflasyon üzerinde daha fazla baskı yaratacaktır.
· Bankaların özellikle sendikasyon kredileri yoluyla dış finansmana erişimlerini sürdürürken, yurt içi yerleşiklerin Türk finans sektörüne olan güvenini korumasını bekliyoruz, ancak dış riskler artıyor.
· Türkiye'nin uzun vadeli ülke kredi notlarının görünümünü durağandan negatife revize ettik. Uzun ve kısa vadeli yabancı ve yerel para cinsinden notlarımızı 'B+/B' ve 'BB-/B' olarak teyit ettik.
· Negatif görünüm, karışık politika sinyallerinin ortasında, aşırı kur oynaklığı ve artan enflasyondan önümüzdeki 12 ay içinde Türkiye'nin dışarıdan kaldıraçlı ekonomisine yönelik artan riskler olarak gördüğümüz durumu yansıtıyor.
· Türkiye'nin ekonomik politika bileşimi lira kurunu daha da zayıflatırsa ve enflasyon görünümünü kötüleştirirse, bankacılık sisteminin sıkıntı riskini yükseltir ve dolayısıyla hükümet için olası koşullu yükümlülüklere yol açarsa, notları düşürebiliriz.
Kuruluş olumsuz senaryo değerlendirmesinde lira ve enflasyon riskleri üzerinden bankacılık sektörü likidite sıkıntısı olasılığına atıfta bulunarak; yurt içi yerleşiklerin tasarruflarını önemli ölçüde daha fazla dolarize etmesi veya finansal sistemden çekmesi veya bankaların dış fonlara erişiminin kötüleşmesi durumunda olumsuzlukların olabileceğini, ancak bunun temel senaryo olmadığını belirtiyor. Son yıllarda birkaç büyük ölçekli kredi teşviğinin ardından zayıflayan varlık kalitesinin, özellikle 2020'de bilançolarının daha hızlı genişlediğini gören kamu bankaları olmak üzere bankacılık sistemine ağırlık verebileceğini değerlendiriyor.
Olumlu senaryoda ise; Türkiye'nin ödemeler dengesi pozisyonu, özellikle Merkez bankasının net döviz rezervleri güçlenirken, kamu politikasının ve para politikasının etkinliğinin sürdürülebilir ve iyileştirilmiş öngörülebilirliği gözlemlenirse, görünüm durağan olarak revize edebilir.
Cari denge, bankacılık sektörü ve döviz kuru hakkında; 12 aylık açığın daralması ve Ağustos-Eylül 2021'de kaydedilen fazla ile dış borç seviyeleri yüksek kalmaya devam etse de, Türkiye'nin cari hesabı, büyük bir açığın ani bir değer kaybından önce geldiği Ağustos 2018'den daha güçlü durumda. Ancak, döviz kuru üzerindeki etkinin esas olarak yerleşik olmayanların davranışlarından kaynaklandığı daha önceki bazı lira oynaklığı turlarının aksine, bu sefer döviz kurundaki hareketlerin Türkiye'de yerleşik kişilerin davranışlarından etkilendiğini anlıyoruz. Yayınlanmış toplam gerçek kişilerin bankacılık sistemindeki yabancı para mevduatlarında belirgin bir artış eğilimi olmamasına rağmen (bu tür mevduatlar son haftalarda 160 milyar dolara yakın bir seviyede genel olarak değişmeden kalmıştır), bazı hanehalklarının lira varlıklarının dönüşümlerini artırdığı görülmektedir. Döviz piyasasındaki uyumsuzluk -özellikle de lira alımına yönelik daha sınırlı talep- göz önüne alındığında, bu durum yine de önemli bir lira değer kaybına katkıda bulundu.
Olumlu olarak, şu ana kadar eldeki veriler, hanehalkının tasarruflarını geri çekmek yerine bankalarda tutmayı tercih etmesiyle Türk bankacılık sektörüne olan güvenin korunduğunu gösteriyor. Mevcut ülke notu doğrulaması, durumun böyle kalacağı beklentisine dayanmaktadır. Buna ek olarak, Türk bankaları, önceki finansal piyasa stresi dönemlerinde vadesi gelen büyük dış borçlarını başarılı bir şekilde çevirmeyi başardı. Bununla birlikte, S&P’ye göre ödemeler dengesi ve buna bağlı finansal istikrar riskleri artıyor.
Kredilerin yaklaşık %30'unun yabancı para birimi cinsinden olması (Aralık 2020 itibariyle) banka varlık kalitesi de daha fazla baskıyla karşı karşıya kalabilir ve bu, liranın 2021 boyunca değer kaybetmesi nedeniyle bu borcun ödenmesini etkin bir şekilde daha pahalı hale getirir. Kamu bankaları için, geçmişte düşük faiz oranlarında hızlı kredi genişlemesi olaylarına yoğun bir şekilde dahil oldukları göz önüne alındığında, borçluların bu kredileri daha sonra geri ödeme kabiliyeti hakkında soru işaretleri uyandırabileceği düşünülüyor.
Kamu maliyesi konusunda; TL'nin hızla değer kaybetmesi de net genel devlet borç düzeyinin yükselmesine doğrudan katkı sağlayacaktır. Şu anda, devlet borcunun yaklaşık %60'ı yabancı para cinsindendir ve bu, 2018 öncesi %40'ın altına göre belirgin bir değişimdir. Bununla birlikte, Türkiye'nin kullanması için hala mali boşluk kaldığı düşünüyorlar. GSYİH'nın %40'ının biraz üzerinde olan net genel devlet borcu, Brezilya veya Güney Afrika gibi bazı diğer gelişmekte olan pazarlara kıyasla olumlu görünüyor. Mali performans da 2021'de yukarı yönlü sürpriz yaptı ve genel hükümet açığı muhtemelen hükümetin GSYİH'nın %3,6'lık hedefinin önemli ölçüde altında kalacak. Açıkların orta vadede de GSYİH'nın %3'üne yakın bir oranda sınırlı kalmasını bekleniyor.
Enflasyon konusunda; Önümüzdeki aylarda enflasyonun hız kazanacağını düşünülüyor ve kuruluş, 2022 için yıllık ortalama enflasyon tahminini daha önceki %12'den %20,5'e revize etti. Yıllık bazda, bildirilen enflasyon önümüzdeki aylarda %25-30 arasında zirve yapabilir.
Büyüme konusunda; Son dönemdeki oynaklığın ekonomik görünüm üzerindeki daha geniş etkisinin oldukça belirsiz olduğunu düşünülüyor. Şu ana kadar büyüme beklenenden biraz daha güçlü olsa da, 2021 GSYİH büyüme tahmininin %10'a yakın bir yukarı revize edilmesine yol açsa da, birkaç güç farklı yönlere çekiyor. Kısa vadede tüketici talebi, yüksek enflasyon ve lira oynaklığına karşı bir önlem olarak hanehalkı dayanıklı tüketim malları alımlarıyla desteklenebilir, ancak bu durum daha sonra daha temkinli harcama ve tasarruf modellerine yol açabilir. Omicron COVID-19 varyantının küresel yayılımı da riskler barındırmaktadır. Aynı zamanda, mal ihracatının güçlü kalması bekleniyor. Omicron varyantının yenilenmiş bir dizi sokağa çıkma yasağına ve yaygın uluslararası seyahat kısıtlamalarına yol açmadığı varsayılırsa, turizmin daha hızlı toparlanması destekleyici olabilir. S&P genel olarak, bu değişken riskleri dengeleyerek, Türkiye ekonomisinin orta vadede ortalama %3'e yakın büyüyeceği görüşünü koruyor.
Moody's Investors Service ve Fitch Ratings de Türkiye'ye negatif görünüm verdi. S&P, Türkiye'yi yatırım yapılabilir seviyenin dört kademe altında ve Bolivya ve Umman ile aynı seviyede B+ olarak değerlendiriyor.
Kredi Derecelendirme Profili:
· Moody's'in yabancı ihraççı notu: B2, görünüm negatif.
· Fitch'in uzun vadeli döviz borç notu: BB-, görünüm negatif.
Son Derecelendirme Eylemleri:
· Moody's Türkiye'yi B2'de onayladı.
· Fitch Türkiye'nin görünümü negatife çevirdi; L-T IDR notu onaylandı.
Kaynak Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı
