Jeopolitik sahne… Çin, Japonya'nın İkinci Dünya Savaşı'nda yaptığı genişlemeyi yapmak istiyor. Çin'in etkisini genişletme girişimleri yeni değil, ancak çabaları son üç yılda ikiye katlanmış gibi görünüyor. Pasifik bölgesi Uzak Doğu’dan ürün ve doğal kaynakların taşınması için önemli bir yoldur. Japonya'nın Avustralya'dan yaptığı ithalat (Avustralya, Japonya'nın ithal ettiği demir cevheri, kömür ve ham pamuğun yarısını sağlamaktadır) ve Japonya'nın Avustralya ve Yeni Zelanda'ya ihracatı bu deniz bölgesinden geçmektedir.
Pasifik Çin için neden önemli? Güney Çin Denizi, Malacca Boğazı ile birlikte, Pasifik ve Hint okyanusları arasındaki ana ulaşım yolunu oluşturur ve Doğu Çin Denizi, Güney Çin Denizi'nden Japon ve diğer Kuzey Pasifik limanlarına ana nakliye rotası olarak hizmet eder. Çin, 1974'ten beri Güney Çin Denizi'ndeki adalar üzerinde hak iddia ediyor. Çin'in diplomasi, borç veya ticaret yoluyla Güney Pasifik'te bir yerde bir askeri üs kurmak için etki alanını genişletiyor.
Çin – Avustralya… Avustralya'nın silahlı kuvvetleri, ABD liderliğindeki koalisyonları tamamlamak üzerine kuruludur, dolayısıyla Avustralya, ABD için bir doğal müttefik ve Çin’e karşı desteklenmesi gereken bir ortak. Stratejik bir düşman olan Çin'in Solomon Adaları'nda bir üs kurmasının Avustralya ve Yeni Zelanda'nın güvenliğine önemli ölçüde zarar vereceği belirtiliyor. Tarihten alıntılanan olay olarak; 1962'deki kriz, Sovyetler Birliği'nin Küba'da Amerika'nın güney kapısına nükleer füzeler yerleştirmesiyle yaşandı. Avustralya'nın kıyılarından 2.000 kilometre uzaktaki bir Çin askeri üssü, Avustralya ile geleneksel stratejik çapası Amerika Birleşik Devletleri arasında bir kama oluşturacaktır. Bir Çin ileri karakolu, Avustralya için daha fazla milli savunma harcaması demek.
Tarihsel referans… Dünya Savaşı'nda, Pasifik adaları üzerindeki kontrol, hem lojistik tedarik hatlarının korunması hem de askeri güç planlaması için kritikti. Savaştan bu yana, Pasifik jeopolitik sahnede büyük ölçüde önemli bir statüye sahip oldu. Bu, Çin'in bölgedeki artan varlığıyla değişti. Çin ile iki yönlü ticaret, Avustralya'nınkini geride bıraktı. Batı Pasifik, Japonya ile ABD liderliğindeki Müttefikler arasında önemli bir savaş alanıydı. Japonya, 2. Dünya Savaşı’nda Melanezya ve Güneydoğu Asya'nın çoğunu fethetti ve Pearl Harbor'ı bombalayarak ABD'yi savaşa soktu. Savaşın ilerleme safhasında Çin-Japon savaşını takip eden süreçte Japonlar Tayland'ı işgal etti ve Singapur ve Hong Kong'daki İngiliz kolonilerinin yanı sıra Hawaii, Guam ve Filipinler'deki ABD askeri ve deniz üslerine saldırdı. Savaşın en kritik çarpışmaları ise Guadalcanal başta olmak üzere Pasifik adalarında gerçekleşti.
Sonuç? 1500'lü yıllara kadar dünya ticaretinin merkezi Akdeniz iken, coğrafi keşifler Atlantik ticaretini ön plana çıkarmışken, günümüzde Pasifik ticareti hem teknoloji sayesinde mesafelerin kısalması hem de merkeze yakınlığı nedeniyle korunması gereken bir bölgedir. Coğrafi keşifler ve kolonicilik dönemlerinde önce Portekiz, sonra Hollanda’nın ve daha sonra İngiltere’nin yerleştiği bu bölgeler, İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya ve ABD’nin savaş alanı olmuştu ve bu bölgede hakimiyet kurma arzusu boşuna değil. Çin'e potansiyel olarak büyük stratejik faydalar sağlaması nedeniyle, Batı açısından potansiyel Çin Pasifik genişlemesi hafife alınacak bir risk değildir. Çin'i bölgenin dışında tutmak artık zordur. Süper güçlerin buluştuğu yerler ekonomik ve jeopolitik önemlerine göre her dönemde değişmektedir.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
