Türkiye: Cari hesap açığı, artan enerji maliyetleriyle yüzde 67 genişledi

Türkiye’de Mart ayında cari işlemler dengesi, enerji fiyatlarındaki küresel rallinin dış ticaret dengesizliğini daha da kötüleştirmesi nedeniyle üst üste beşinci ayda da açık verdi.

Türkiye’de Mart ayında cari işlemler dengesi, enerji fiyatlarındaki küresel rallinin dış ticaret dengesizliğini daha da kötüleştirmesi nedeniyle üst üste beşinci ayda da açık verdi. Aylık bazda 5,55 milyar dolar olarak açıklanan cari açık rakamı 5,7 milyar dolar açık olan piyasa beklentisine paralel gerçekleşmiştir. Cari işlemler açığı, aylık dönemde ise geçen yılın Mart ayındaki 3,33 milyar USD olan açığa kıyasla genişlemiştir. 12 aylık bazda ise cari açık 21,8 milyar dolardan 24,2 milyar dolara genişledi. Enerji ve altın hariç tutulduğunda, cari fazla 32 milyar dolardan 34,8 milyar dolara yükseldi.

Cari işlemler hesabında en belirleyici unsurlara baktığımız zaman; Beklenti dahilinde gelen cari işlemler dengesi açığında çoğu etki dış ticaret tarafından gelmektedir. Dış ticaret kalemlerinde de enerji faturasının belirleyici bir rolü bulunmaktadır. Altın ve enerji hariç açığa bakıldığı zaman da, söz konusu eğilim teyit edilmektedir. Enerji ithalat maliyetlerindeki artışın etkisiyle mal ticaretindeki açık, bir önceki yıla göre 2,99 milyar $'dan 6,34 milyar $'a yükseldi. Toplam mal ihracatı bir önceki yıla göre %22 oranında artarken, bu artışın ithalat artışının altında kalması nedeniyle dış açık yüksek olmuştur.

Hizmet gelirleri ise yüksek seyahat ve ulaşım gelirleri sayesinde cari dengeye olumlu katkı sağlamaya devam etmektedir. Hizmetler, net turizm gelirinde 1,45 milyar dolar olan artışın etkisiyle 2,33 milyar dolar fazla verdi. Böylece, seyahat geliri ilk çeyrekte 4,5 milyar $'a ulaştı; 2021'in aynı döneminde 2,0 milyar dolardı. Pandemiden önce 2019'da 3,8 milyar doların üzerindeydi.

Finansman tarafında doğrudan yatırım kaynaklı net girişler Mart ayında 296 milyon dolar olarak gerçekleşirken, portföy tarafında 3,05 milyar dolar net çıkış olduğu görülmektedir. Hisse senetlerinde net satış 744 milyon dolar olurken, borçlanma araçlarında ise 201 milyon dolarlık net satış yapılmıştır. Resmi rezervler, 4,51 milyar dolar azaldı. Portföy yatırımlarındaki çıkış etkisi nedeniyle cari işlemler açığı finansmanının büyük ölçüde rezervlerden karşılandığı görülmektedir. Net hata ve noksan veya kaynağı bilinmeyen sermaye hareketleri de, aylık 1,58 milyar dolarlık giriş gösterdi.

Cari işlemler dengesi… Kaynak: TCMB, Bloomberg

Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, ithalat üzerindeki yukarı yönlü riskin sürmesine neden oluyor. İç talebin seyri de ithalat açısından bir diğer belirleyici faktör olarak izlenmektedir. İhracat tarafında ise yavaşlama potansiyeline sahip olan AB'deki büyüme görünümü risk oluşturmaktadır. Savaş ile alakalı dinamikler aynı zamanda küresel ticaret hacmi üzerinde de olumsuz bir etki göstererek, ihracatı baskılayıcı bir görünüm yaratabilecektir. İlerleyen dönemde, yaz aylarında turizm katkısıyla belli bir düzelme görülebilir. Manşet cari işlemler dengesi açısından ise, petrol fiyatlarında olumlu gelişmeler olması gerekmektedir. Nisan ayına yönelik olarak; Ticaret Bakanlığı tarafından GTS (genel ticaret sistemi) kapsamında açıklanan dış ticaret verilerine göre; Geçen yılın aynı ayına göre ihracat aynı dönemde %24,6 artarak 23,36 milyar USD'ye, ithalat ise %34,9 artarak 29,47 milyar USD'ye yükseldi. Bu çerçevede, dış ticaret açığı Nisan ayında %98,1 artarak 6,10 milyar USD'ye yükselmiştir. Bu kapsamda, güncel şartlarda cari açıkta yaz aylarına kadar dış ticaretin etkisiyle yüksek bir eğilim süreceğini öngörüyoruz.

Merkez Bankası, bir sonraki faiz belirleme toplantısını 26 Mayıs’ta gerçekleştirecek. Merkez bankası başkanı Sn. Şahap Kavcıoğlu Nisan ayı sonlarında “Türkiye'nin cari hesabında sürdürülebilir denge”nin fiyat istikrarı hedeflerine ulaşmanın anahtarı olduğunu söylemişti. Banka, Nisan ayında tüketici enflasyonunun %70'e yükselmesine rağmen, 2022'deki her toplantısında politika faizini %14'te tuttu. Cari işlemler açığındaki eğilimin, uygulanan gevşek politikalar nezdinde olumlu ve sürdürülebilir bir durum yaratmadığını belirtmek isteriz. Özellikle faizlerin düşük tutulduğu ve fiyat istikrarının büyük ölçüde kur korumalı mevduat ile dövizin istikrar kazanması noktasına dayandırıldığı politika uygulamasında, cari işlemler açığında iyileşme olacağı beklentisi de temel varsayımlar arasında yer almaktaydı. Ancak, yılın ilk bölümünde yaşanan gelişmeler ile beraber cari işlemler açığında bir iyileşme görülmemesi nedeniyle, bu hedef TCMB politika metninden de çıkarılmıştır.