Türkiye: Ticaret açığı, enerjide neredeyse üçe katlanarak 8,2 milyar dolara ulaştı

TÜİK’in Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturarak açıkladığı Haziran ayı GTS (Genel ticaret sistemi) dış ticaret verilerine göre; Türkiye’nin ihracatı 2022 yılının Haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %18,7 artarak 23,43 milyar USD olurken, aynı dönemde ithalat %39,7 artarak 31,60 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Böylece dış ticaret açığı, Haziran 2021 – Haziran 2022 dönemleri arasında %184,5 artmış ve 8,17 milyar USD olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise söz konusu dönemde %87,3’ten %74,1’e gerilemiştir.

Haziran ayı içerisinde en çok ihracat yaptığımız ülke Almanya olurken, onu ABD, İngiltere ve Irak takip etmektedir. Avrupa Birliği’ni oluşturan 27 ülkeye ihracat %18,2 artarak 9,74 milyar USD olurken, AB’nin toplam ihracatımız içindeki payının %41,7’den %41,6’ya gerilediği görülmektedir. İthalat kalemlerinde; Haziran 2022’de ilk sırayı Rusya alırken, onu Çin, Almanya ve İtalya izlemiştir. Haziran ayında ara malların (hammadde) toplam ithalat içindeki payı artarken, sermaye ve tüketim mallarının payı azalmıştır. Yüksek teknolojili ürünlerin ihracatının toplam ihracatımız içindeki payı %2,8 olurken, aynı grubun ithalatının toplam ithalatımız içerisindeki payı ise %8,5 olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı Haziran ayında keskin bir düşüş gösterirken, dış ticaret açığındaki genişleme devam etti. Bu dönemde hem enerji açığı hem de enerji dışı dengedeki yüksek açık toplam dış ticaret açığındaki artışta rol oynamıştır.

ÖTS’ye (Özel ticaret sistemi) göre, Türkiye’nin ihracatı 2022 yılının Haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %15,9 artarak 21,76 milyar USD olurken, aynı dönemde ithalat %33,3 artarak 29,18 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise söz konusu dönemde %74,6 olmuştur.

İhracat, ithalat ve dış ticaret dengesi, Haziran 2022

Haziran ayında bir önceki ayın aksine ihracat yeniden hızlanırken, ithalat bir miktar yavaşladı. Aylık bazda gözlenen dalgalanmaya rağmen, çeyreklik ortalamalar ithalattaki güçlü artışın devam ettiğini, ihracatın ise kademeli olarak yavaşladığını teyit etmektedir. Haziran ayındaki ticaret açığı, enerji ithalatının maliyetinin artmasıyla geçen yıla göre neredeyse üç katına çıktı. Ocak-Haziran açığı bir önceki yıla göre %142,7 artarak 51,4 milyar dolar oldu. Türkiye'nin enerji faturasının bir göstergesi olan madeni yağ ithalatı %122,5 artarak 8,1 milyar dolara yükseldi. Çelik ve demir ithalatı Haziran ayında yıllık %26,9 artışla 2,8 milyar $'a yükseldi. Motorlu taşıt ihracatı %21,2 artarak 2,4 milyar dolara ulaştı.

İthalat tarafında küresel enflasyonist etkilerin ve iç talebin soğumasının etkileri ılımlı seyretmiştir. Kısa vadede EURUSD paritesindeki düşüşün ihracatı sınırlayıcı etkisini gözlemleyebiliriz. Orta vadede dış talep üzerindeki aşağı yönlü riskler artacaktır, ihracat artışı da daha düşük bir hızda seyredebilir. Küresel enflasyonist baskı nedeniyle ithalat ve dış ticaret açığındaki genişleme de devam edecektir. İthalatta iç talepteki yavaşlama nedeniyle çekirdek unsurlardaki yavaşlama ise ağırlık kazanabilir. Ancak, yüksek emtia fiyatlarının dış ticaret açığını ve ithalat artışını yönlendirmeye devam etmesini bekleriz.

Türk makamları, ekonomide ihracata öncelik veren bir dönüşüme giriştiler. Merkez Bankası Başkanı Sn. Şahap Kavcıoğlu Perşembe günü yaptığı açıklamada, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden kaynaklanan yüksek enerji fiyatlarının Türkiye için ithalatı daha maliyetli hale getirdiğini söyledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası üç aylık Enflasyon Raporu'nda 2022 yıl sonu tahminini yükseltti. Nisan ayında yapılan %42,8'lik ön tahmin, fiili fiyat artışları, zayıf lira ve sabit beklentiler göz önüne alındığında artık çok düşük kalmıştı ve %60,4’e revize edildi. Enflasyon Haziran'da %78,6 ile 24 yılın zirvesine ulaştı. Merkez bankasının düzenlediği Piyasa Katılımcıları Anketi’nde ise yıl sonu enflasyonu beklentiler %69,9 seviyesinde bulunuyor. Merkez bankasının faiz oranlarını yükseltmeye karşı direnci lirayı zayıflattı ve enflasyon beklentilerini kötüleştirdi. Son dönemde de döviz kuru ve enflasyon üzerinde yüksek seviyelere doğru gidiş etkisini gözlemliyoruz.

Nisan ayında TCMB, mevcut Brent vadeli işlemlerine paralel olarak bu yıl ortalama petrol fiyatının varil başına 102,2$ olacağını varsaymıştı, bu varsayımı 99,6 dolar seviyesine geriletti. Ancak, son 12 ayda liranın değerinin yarısını kaybetmesi ve yıllık gıda maliyetlerinin Haziran ayında neredeyse iki katına çıkmasıyla birlikte, ithalat ve gıda fiyatlarına ilişkin varsayımların yoğun bir şekilde yukarı doğru işaretlenmesi gerekti. TÜİK, Temmuz ayı enflasyon verilerini 3 Ağustos'ta yayınlayacak.