Nevzat Laleli

Her işin bir sahibinin bulunması şarttır. Bir işin sahibi belli değilse o iş dağılmaya mahkûm olur. Ülkemizde 1974 yılında başlanan ve 325 fabrika yapan fabrika yani Ağır Sanayinin kurulmasının da bir sahibi olması gerekirdi.

1974 yılında kurulan CHP-MSP Hükümetine 8 Bakanla giren MSP nin ilk işi üretimi, ihracatı ve milli geliri artırmak, istihdamı çoğaltmak, ithalatı düşürmek, iç ve dış borçları ödeyerek kendine yeten bir ülke olmak için Bakanlar Kurulunda bu konuyu gündeme getirdi. Anca ilgili ilgisiz her kafadan bir ses çıkınca bunun böyle yürümeyeceği anlaşıldı.

Bakanlar Kurulunda görüşülüp karara bağlanan bir kararname ile 7 – 8 Yatırımcı Bakanlık (Sanayi Bakanlığı, Enerji Bakanlığı, Tarım Bakanlığı gibi) birleşerek “Başbakanlık ekonomik kurulu” oluşturuldu ve kurul başkanlığına Başbakan Yardımcısı ve Ekonomik kurul Başkanı olarak Prof. Dr. Necmettin Erbakan geçti.

Bu kurulun aldığı kararlar Bakanlar kurulundan da geçiyor, böylece idari engeller ortadan kalkıyordu.

Birkaç aylık etüt ve incelemeden sonra ülkemizde kurulması gereken yatırımlar berraklaşmaya başlamıştı. MSP’nin seçimlerde kullandığı  “Her ile bir fabrika” sloganı artık gerçeğe dönüşecekti.

Daha önce kurulmuş mevcut yatırımcı Genel Müdürlükler tespit edildi. Bunlara ilave olarak yeni şirketlerin de kurulması gerekiyordu. Önce mevcut yatırımcı Genel Müdürlükleri ele alarak sizlere tanıtalım.

YATIRIMCI KURULUŞLAR

MKEK Makine ve Kimya Endüstrisi Genel Müdürlüğü

Kuruluşu Sultan Fatih’e dayanan bu kuruluşun ilk adı “Tophaneyi Hümayın” dır. Cumhuriyet döneminde kurumun adı değiştirilerek MKEK olmuştur. Silah sanayi başta olmak üzere birçok makine ve malzeme üreten kuruluşun 1974 Ağır Sanayi hamlesinde kendisine minnet borçlu olduğumuz ilk Genel Müdürü Recai Baturalp Paşa idi.

1974 Ağır Sanayi hamlesinde kendilerine 8 kadar yatırımı yapma ve yürütme görevi verildi. Bunlardan Polatlı (üretime başladı) ve Kulu (programdan çıkarıldı) Ağır iş makinaları fabrikaları örnek gösterilebilir. Kurumun özelikle Kırıkkale ve Elmadağı’nda tesisleri bulunmaktadır.

SÜMERBANK

            Sultan Abdülhamit zamanında kuruldu. Tekstil başta olmak üzere ayakkabı, çanta vb gibi ihtiyaç malzemeleri üretiyordu. Fabrikaların yanı sıra bütün il ve hatta ilçelerde bu ürünleri pazarlama mağazaları da vardı.

            1974 Ağır Sanayi hamlesinde 8 kadar yatırımla görevlendirilmişti. Bu dönem de Ağır Sanayi çalışmalarına büyük omuz veren kurumun Genel Müdürü Kemal Vural, Genel Müdür Yardımcısı Makine Yüksek Mühendisi Ertan Yülek idi.

            ETİBANK

            Maden arama ve çıkarma işleri yanı sıra bunların üretimi ile de meşguldü. Genel Müdürlüğü Ankara bulunuyordu.

            ŞEKER ŞİRKETİ

            Şeker üretimi yanı sıra Ankara Etimesgut ta bulunan makine fabrikasıyla şeker fabrikaları makinaları da üretiyordu. Afyon, Konya/Ilgın şeker fabrikaları Ağır Sanayi döneminde bu şirket tarafından yapıldı.

            AZOT SANAYİ       

            Çiftçinin temel ihtiyaçlarından olan gübrenin imal edilmesini ve ülkenin her yerinde çiftçilere ulaştırılmasını sağlıyordu. Bu fabrikalar kapatılınca şimdi yurt dışından yapılan ithal gübreler yüksek fiyatlarla çiftçilerimize verilmekte, çiftçi ise maliyetler yüksek seviyelere çıktığı için üretimden vaz geçmektedir.

            Ağır Sanayi hamlesinde 3 kadar gübre fabrikasını, bu Genel müdürlük tarafından kuruldu.

            ÇİMENTO SANAYİ

            Sanayileşmekte olan ülkemiz de yeni yapılan fabrikaların çimento ihtiyacını karşılamak üzere kendilerine görev verildi. Adıyaman ve Antalya çimento fabrikaları Ağır Sanayi hamlesinin birer eseridirler.

            TZDK TÜRKİYE ZİRAİ DONATIM KURUMU

            Zirai donatım kurumu çiftçinin ihtiyacı olan bütün alet ve makinaları üreten bir kurumdur. Genel Müdürlüğünü bir ara Hasan Celal Güzel de yapmıştır. Şanlıurfa Ziraat aletleri fabrikası bu kurumun eseridir.

            ET BALIK KURUMU

            Üreticin elindeki büyük ve küçükbaş hayvanları değerlendirerek yine iller çapında elinde bulunan mağazaları ile halka arz eden bir kuruluştur. Gebze Kombina ve mezbahanesi 1974 yılında başlatılan Ağır Sanayi hamlesinin bir ürünüdür.

            SÜT KURUMU

            Bu Genel müdürlük de halkın elindeki sütü uygun fiyata alarak onu süt, yoğurt, peynir, krema gibi ürünlere getirdikten sonra yine elindeki mağazalarla halka arz eden bir kuruluştur.  Hakkari Yüksekova ve Siirt Süt fabrikaları Ağır sanayi hamlesinde ülkemize kazandırılmış birer kuruluşlardır.