Gazetecilikte bir formül söylenir durur. Bir haber ve yazı bu formüle dikkat edilerek yazılırsa o yazı ve haber mükemmeldir, denilir. Biz haberi, metin olarak okurken belki bu konulara dikkat etmeyiz ama bu formül her zaman uygulanır. Bazı haber ve yazılarda belki biri ve ikisi bulunmasa bile genellikle diğer maddeler bulunur. Bunlar olmazsa haber olmaz, yorum olmaz denilir.
Bu formül, 5n + 1k formülüdür. Bu formülde rakam ve harflerin manaları şudur.
Haberlerde beş tane baş harfi “n” olan kelime olmalıdır. Bunlar;
“ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden” kelimeleri ile bir adet “k” kelimesidir ki o da “kim” kelimesinin baş harfidir.
Bir haberde, habere konu olan nedir? Bu belirtilmelidir.
Bu haber nerede yaşanmıştır? Yeri belirtilmeyen haber eksik haber kabul edilir.
Zamanı belirtilmeyen haber de yine eksik haberdir. Öyle ya bu olay hangi zamanda yaşanmıştır. Bu gün mü? Dün mü? Bir ay önce mi? Bir yıl önce mi? Veya bir asır önce mi?
Olayın ayrıntıları yani nasıl olduğu mutlaka belirtilmelidir.
Bir de olayın nedeni, okuyucunun merak ettiği konulardan biridir.
Bir başka yazılması gereken şey, olayın kahramanı veya kahramanlarının belirtilmesidir. Yani bu olaya kim veya kimler sebep olmuşlardır?
İşte yıllardır, “Ben gazeteciyim” diyerek gazete köşelerinde ve televizyon programlarında ahkâm kesen adamlar, hep bu formüle göre yazmış ve konuşmuşlardır.
Bu güne kadar bir Allah’ın kulu çıkıp da bunlara; “Durun bakalım. Bu formülünüz eksiktir veya fazladır” dememiş, ağzı laf yapanlar, eli kalem tutanlar, kafa sallayıp puro üfürenler, bu formülü aynen benimseyip kullanmışlardır.
Bu gün ilk defa biz, bu formülün eksik olduğunu ilan ediyoruz. Hem formül kalıbını bozmamak ve hem de eksik olan kısmını tamamlamak için söz konusu formülün; 5n + 1k değil, formüle bir “n” daha ilave ederek 6n + 1k olması gerektiğini ifade ediyoruz.
İnternette gezinirken “6n 2k 1v” diye bir formül karşıma çıktı ise de bu sadece bir internet videosuna isim olarak konmuş olduğu anlaşılmaktadır. Yani bizim bulduğumuz eksikliği onlar da bulabilmiş de onun için bu formülü yazmış değiller.
Yine aynı çalışmayı sürdürürken, 5n + 1k formülü, meğer bizim medyanın bulduğu bir formül olmadığını gördüm. İnternette durumu incelerken bu formülün Batıdan kopya edildiği de ortaya çıktı. Batılı medyacılar bu formüle, “who, what, where, when, why ve how” demişler ve formüllerini “5w 1h” şeklinde yazmışlardır. Bu formülü biz bulduk havası içinde bize hava atanlar, meğer burada da Batı taklitçiliği yapmışlar.
ALTINCI “n” OLMALIDIR
İlk defa tarafımızdan ortaya konan bu altıncı “n” in ne olduğunu, siz değerli okuyucularımızla birlikte bulmak ve bu güne kadar milletimizi nasıl aldattıklarını görelim.
Önce kendini üstün görmek hastalığına yakalanmış olan bir Amerikan veya Amerikan taraftarlarının uydurduğu bir hikâye ile konuya girelim.
Yıllardır birbirine iki rakip gibi gösterilen ABD ve Rusya, aslında her ikisi de materyalist, maddeci ve menfaatçi (çıkarcı) bir görüşü kendilerine fikir olarak kabul etmişlerdir. ABD’de Yahudi Adam Shmith’in ortaya koyduğu ve patronluğunu Holdinglere verdiği Kapitalizm sistemi ile Rusya’da Yahudi Karl Marks’ın ortaya koyduğu ve patronluğu Devlete verdiği Komünizm sistemi, birbirleriyle çarpıştırılmaktadır. Her iki sistemde de ezilen ve sömürülen sadece halktır ve bu yarış (!) her sahada da karşımıza çıkmaktadır.
Biri Amerikalı diğer Rus olan iki atlet, bir Maraton koşusunda koşacaklardır. Koşu tarafsız bir bölge olan diyelim ki Avusturya’da ve 1980 yılı ilkbaharında yapılacaktır. Sonuçta bu yarışma yapılmış ve ABD’li atlet yarışı önde bitirmiştir.
Amerikan medyası bu haberi; “Bu yarışı ABD’li atlet kazanmıştır” diye vermiştir. Ancak aynı haber Rus medyasında şu şekilde yer almıştır. “Yarış, çok çekişmeli geçmiştir. Rus atlet, bütün performansını ortaya koydu ve ikinci geldi. Amerikalı atlet ise bütün gayretine rağmen ancak sondan ikinci gelebilmiştir” diye vermiştir.
Bu haberde 5n + 1k formülü ile irdelediğimizde
Ne sorusuna, sportif bir yarışma diyebiliriz.
Nasıl sorusuna, Maraton koşusu deriz.
Neden dersek, ülkeler arası spor müsabakası denilecektir.
Nerede sorusu, Avusturya da olacaktır.
Ne zaman, için 1980 yılı ilkbahar ayında denilir.
Kim sorusu için ise ABD ve Rus iki atlet demek mümkündür.
Bu haberi, her iki ülke medyası, kendi açılarından verdiğine dikkat etmişsinizdir.
Buna göre 5n + 1k formülünde ki eksiklik ne olabilir? Sizce…